«Երկիր».- Համազգային Հայ կրթական եւ մշակութային միութիւնը նորովի լոյս է ընծայել Վարդգէս Ահարոնեանի հերթական արժէքաւոր աշխատանքը՝ «Անդրանիկ. մարդը եւ ռազմիկը» գիրքը:
Պէտք է արձանագրել, որ մինչ այս «Անդրանիկ. մարդը եւ ռազմիկը» գիրքը հրատարակուել է 1957 թ. Բոստոնում: Այն ոչ միայն հայաստանեան ընթերցողին գրեթե յայտնի չէ, այլեւ՝ պատմաբան մասնագէտների շրջանում:
Գրքի արժէքը գնահատելու համար անհրաժեշտ է նախ համառօտ անդրադառնալ հեղինակի անձին: Վարդգէս Ահարոնեանը գրող, նշանաւոր ազգային ու պետական գործիչ Աւետիս Ահարոնեանի որդին է: Մասնագիտութեամբ լինելով իրաւաբան՝ նա նաեւ գրող է, գրականագէտ եւ հրապարակախօս: Վ. Ահարոնեանի գիտակցական կեանքն անցել է ազգային կեանքին ծառայութեան մէջ: Առաջին աշխարհամարտի տարիներին կամաւոր ստանձնել է Կամաւորական առաջին գումարտակի հրամանատար Անդրանիկի համհարզի եւ թարգմանչի պաշտօնը:
Ահարոնեան աւագի ընտանիքին պատկանելու շնորհիւ հնարաւորութիւն է ունեցել բազում անգամ հանդիպելու Անդրանիկին, վայելելու նրա ներկայութիւնը սեփական տան մէջ եւ մօտիկից ճանաչելու զօրավարին: Կամաւորական շարժման շրջանում մշտապէս գտնուելով Անդրանիկի կողքին՝ նա խորութեամբ ճանաչել է առասպելական համբաւ ունեցող հայորդուն՝ թէ՛ որպէս ռազմական գործչի եւ թէ որպէս բարդ, երբեմն հակասական բնաւորութեամբ մարդու:
Այդ պատճառով ընթերցողին ներկայացուող յուշագրութիւնը ուղղակի վկայութիւն է պատմական անձի եւ երեւոյթների վերաբերեալ եւ ունի սկզբնաղբիւրի նշանակութիւն:
Նուրբ դիտողականութեան եւ գեղարուեստական մտածողութեան շնորհիւ տեսած եւ ապրած իրադարձութիւններն ու պատկերները Ահարոնեանի գրչի տակ վերածուել են զգայացունց ու յափշտակութեամբ ընթերցուող էջերի: Մանաւանդ, որ հեղինակի լեզուն գրաւիչ է՝ պարզ ու թեթեւ:
Ուստի փաստենք, որ գիրքն ընթերցողը կրկնակի գոհունակութիւն կ'ապրի՝ նախ իրական Անդրանիկին «մօտից » ճանաչելու առիթի համար եւ ապա՝ վերագտնելով սոսկ կուսակցական պատկանելութեան պատճառով յանիրաւի մոռացուած ազգային մէկ արժանաւոր գործչի:
Յաւելենք նաեւ, որ հեղինակը՝ Վարդգէս Ահարոնեանը, գիրքը նուիրել է մօր՝ Անուշ Ահարոնեանի պայծառ յիշատակին եւ գրքի հենց սկզբում գրել այդ մասին հետեւեալ յուզիչ տողերը. «Մօրս՝ ԱՆՈՒՇ ՆԱԶԱՐԻ ԱՀԱՐՈՆԵԱՆԻ, որ հանգչում է Արարատի ստորոտում՝ պայծա՜ռ, պայծառ յիշատակին»: